Bronnen die worden genoemd in de handreiking en overige bronnen van informatie.
Bronnen
| Bakker, T., & Goorden, A. (2008, november). Klepelen en opzuigen succesvol bij dijkbeheer. Vakblad Natuur, Bos en Landschap, pp. 6-8. |
| Barenbrug. (2021, 03 21). In vier stappen het hele jaar een mooie mat. Opgehaald van Barenbrug: https://www.barenbrug.nl/nieuws/in-vier-stappen-het-hele-jaar-een-mooie-mat.htm#:~:text=Zaaidiepte%3A%20de%20ideale%20zaaidiepte%20van,kan%20uitdrogen%2C%20wegwaaien%20of%20wegspoelen |
| Bax, I., & Schippers, W. (1998). Ontwikkeling van botanisch waardevol grasland : veldgids. Utrecht: Dienst Landelijk Gebied. |
| BioGroei. (2022, 09 16). Emelten. Opgehaald van BioGroei: https://www.biogroei.nl/plagen/emelten#category-description |
| Löffler, M., & Zeegers, I. (2017, oktober). Waarde van maaisel. Circulair terreinbeheerin de praktijk. Biomassa Alliantie. |
| Bleeker, P., & Van der Weide, R. (2001, 3). Vals zaaibed vermindert onkruiddruk goed. Ekoland, pp. 22-23. |
| Boer, K., & Schils, C. (2011). Ecologisch groenbeheer in de praktijk. Arnhem: IPC Groene Ruimte. |
| Bos, M. (2013). Biologie & beheersing van Jacobskruiskruid. Driebergen: Louis Bolk Instituut. |
| Braakman, J. (2017). Het is (g)een bijzaak, Bijvriendelijk beheer op de IJsseldijk. Velp: Hogeschool Van Hall Larenstein. |
| Bronsveld, J., Kleiman, M., Post, L., Van Hoven, A., & Labrujere, A. (2015, augustus 31). Soortenrijkdom Nederlandse dijken, een beheerdersdilemma? Opgehaald van H2O Waternetwerk: https://www.h2owaternetwerk.nl/vakartikelen/soortenrijkdom-nederlandse-dijken-een-beheerdersdilemma |
| Bronsveld, J., Van Hoven, A., Liebrand, C., & Jonkers, E. (2019). Onderzoek doorworteling kale plekken volgens kwaliteitsoordeel WBI2017 (voorlopig rapport). Amersfoort: STOWA. |
| CBAV. (2021, maart 27). Handboek Bodembemesting. Opgehaald van Handboek Bodem en Bemesting: https://www.handboekbodemenbemesting.nl/nl/handboekbodemenbemesting/over-handboek-bodem-en-bemesting.htm |
| Coukuyt, J. (2016). Sinusbeheer, maaibeheer op maat. Vakblad Natuur en Landschap(december), 14-17. |
| Cox, M., Kits, M., Bax, L., Kamsma, P., & & De Jong, G. (2013). Begrazing langs waterlopen, uitgangspunten voor begrazing van natuurzones langs waterlopen. ‘s-Hertogenbosch : Waterschap Aa en Maas. |
| Cruydt-Hoeck. (2021, maart 26). Algemene aanwijzingen voor aanleg van bloemenweides. Opgehaald van Cruydt Hoeck: https://www.cruydthoeck.nl/advies/algemene-aanwijzingen-voor-aanleg-van-bloemenweides/vals-zaaibed/t370 |
| Cruydt-Hoeck. (2021, december 29). Najaar is de ideale zaaitijd. Opgehaald van Cruydt-Hoeck: https://www.cruydthoeck.nl/actueel/najaar-is-de-ideale-zaaitijd/b6786 |
| De Jong, A., & Spijker, J. (2017, september 14). Insecten en botanisch bermbeheer. Wageningen: Helpdesk Kennisimpuls Bestuivers. |
| De Vlas, J., Mandema, F., Note, S., Van Klink, R., & Esselink, P. (2013). Natuurbeheer van kwelders. De invloed van beweiding op biodiversiteit. Olterterp: It Fryske Gea. |
| Dijksterhuis, K. (2020, 03 27). Fleurige zaadmengsels bedreigen Nederlandse Flora. NRC. |
| Effing, B. (2014). Droogtestudie regionale keringen WSRL. Tiel: Waterschap Rivierenland. |
| Elbersen, B., Kuiters, A., Meulenkamp, W., & Slim, P. (2003). Schaapskuddes in het natuurbeheer, economische rentabiliteit en ecologische meerwaarde Wageningen, (Rapport nr. 735). Wageningen: Alterra. |
| Evans, P. (1971, maart 10). Evans P.S. (1971). Root growth of Lolium-perenne L. 2. Effects of defoliation and shading. New Zealand Journal of Agricultural Research - 14, pp. 552-562. |
| Evers, M. (2006, februari 01). Temperatuursom voor gras. Boeren wijsheid voor de sportveldbeheerder. Fieldmanager. |
| Fliervoet, L. (1992). Aanleg en beheer van grasland op rivierdijken. Den Haag: Unie van Waterschappen. |
| Frissel, J., Hazebroek, E., & Melman, T. (2005). Extensief graslandbeheer op zeedijken. Effecten op vegetatie, erosiebestendigheid en mogelijkheden voor exploitatie van aangepast beheer na een periode van 13 jaar. Rapport nr. 1084. Wageningen: Alterra. |
| Grasgids. (2020, april 24). Grasgids 2019. Opgehaald van Grasgids: https://www.grasgids.nl/ |
| Hazebroek, E., & Sprangers, J. (2002). Richtlijnen voor graslandbeheer. Rapport nr. 469. Wageningen: Alterra. |
| Heinen (red), M. (2021). Samenvatting resulaten bodemmaatregelen: Lumbricus Bewuste Bodem, rapport nr. 3060. Wageningen: Wageningen Environmental Research. |
| Hendrix, R. (2000). Dictaat Bodemkunde Biologische Landbouw. Ede: Ontwikkelcentrum. |
| Infram. (2017). Rapport eisen grasbekleding. Maarn: Infram. |
| Janssen, P., & Verhoef, T. (2021, januari). Groeikansen scheppen voor kruiden. Ekoland, pp. 50-52. |
| Klein Breteler, M. (2019). Handleiding Steentoets. Delft: Deltares. |
| Koster, A. (1991). Spoorwegen, toevluchtsoord voor plant en dier. Utrecht: Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. |
| Leuven, R.S.E.W. (2017). In: Over grenzen van soorten , Nijmegen, Nederland, Radboud Universiteit. |
| Liebrand, C.I.J.M. (1999). Restoration of species-rich grasslands on reconstructred river dikes., Wageningen, Nederland, Landbouw Universiteit. |
| Liebrand, C.I.J.M. (2014). Notitie Monitoring rivierdijkvegetatie Primaire waterkeringen Waterschap Rivierenland 2010 – 2014, (interne notitie) Nijmegen, Nederland, EurECO |
| Liebrand, C.I.J.M. (2014-2). Monitoring rivierdijkvegetatie Primaire waterkeringen Waterschap Rivierenland 2010 – 2014, (interne rapport) Nijmegen, Nederland, EurECO |
| Liebrand, C.I.J.M. (2014-3). Civieltechnische kwaliteit Primaire waterkeringen Waterschap Rivierenland 2010 – 2014, (interne notitie) Nijmegen, Nederland, EurECO |
| Liebrand, C.I.J.M. (2015). Eindrapport pilot bestrijding Jakobskuiskruid bij Waterschap Rivierenland 2006-2015., Nijmegen, Nederland, EurECO. |
| Liebrand, C.I.J.M. (2015-2). Notitie generieke aanbevelingen dijkaanleg en dijkbeheer (intern advies WSRL), Nijmegen, Nederland, EurECO |
| Liebrand, C.I.J.M. (2019). Project optimalisatie grasbekleding Niersdijk bij Ottersum Verslag van onderzoek in 2018-2019, Nijmegen, Nederland. EurECO. |
| Liebrand, C.I.J.M. (2019-2). Flora- en faunarijken linten in het landschap. In H. Ketelaar, Planten van hier (pp. 206-221). Zeist: KNVV. |
| Liebrand, C.I.J.M. (2021). Workshop Grasbekleding dijken - Robuuste vegetatie 17 juni 2021, presentatie gehouden op een online workshop van STOWA . |
| Locher, W.P., & De Bakker, H. (1991). Bodemkunde van Nederland, deel 1 Algemene Bodemkunde, 2e druk, Den Bosch, Nederland, Malmberg |
| Locher, W.P., & De Bakker, H. (1992). Bodemkunde van Nederland, deel 2 Bodemgeografie, 2e druk, den Bosch, Nederland, Malmberg |
| Mals, J., (2019., Soortenrijke en insectenvriendelijke dijkgraslanden, Stagerapport, Wageningen, Nederland, Wageningen University |
| Moraal, L. (2011). Insecten op inheemse en uitheemse boomsoorten, Arbor Vitea 3-21, 2011, p. 36-39, Wageningen, Nederland, Alterra WUR. |
| Moraal, L. (2011). Insecten op inheemse en uitheemse boomsoorten. Arbor Vitea, 3-21, 36-39. |
| Muijs, J.A., (1999). Grasmat als dijkbekleding., Rijkswaterstaat, DWW. Technische Adviescommissie voor de waterkeringen. |
| Noordijk, J. Delille K., Schaffers A. P., Sykora K. V. (2010). Wegberm biedt hulp tegen ‘bestuivingscrisis’ – Maaibeheer voor bloembezoekende insecten. Vakblad Natuur, Bos, Landschap jaargang 7, nr 5: 12-15. |
| Oenema, O., De Vries, W., Van Dobben, H., Kros, H., Velthof, G., Reinds, GJ. (2019). Factsheet Stikstofbronnen, t.b.v. 2de Kamer Commissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 02-10-2019, Wageningen, Nederland, Wageningen University & Research |
| Ökolandbau, (2021, 10 december), Beauveria brongniartii. Geraadpleegd op 29-12-2021 van https://www.oekolandbau.de/landwirtschaft/pflanze/grundlagen-pflanzenbau/pflanzenschutz/nuetzlinge/insektenpathogene-pilze/beauveria-brongniartii/ |
| Oostindie, K., Wesseling, J.G., Hendriks, R.F.A, Ritsema, C.J., Van den Akker, J.J.H (2012). Effecten van beheersmaatregelen op vochtgehaltes bij uitdrogende veendijken., Wageningen, Nederland, Alterra |
| Praktijknetwerk in de landbouw, (2015, 29 juni) Grasland aanrollen dodelijk voor engerlingen. Geraadpleegd op 29-12-2021 van https://www.praktijknetwerkenindelandbouw.nl/nieuws/2015062901.asp |
| Praktijkonderzoek Veehouderij, (2001). Handboek schapenhouderij, Lelystad, Nederland, Praktijkonderzoek Veehouderij |
| Prinsen, M., 2012, Beheersing van engerlingen, Nederland, HAS Den Bosch, uitgevoerd bij Praktijkcentrum de Marke, Hengelo. |
| Raemakers, I., & Faasen, T. (2021). Effecten van vervroegd maaien op dijkflora en fanua. Maarheeze: Ecologica. |
| Reemer, M., Beringen, R. & Van der Slikke, W. (2008). De knautiabij, Andrena hattorfiana: bedreigde kroon op de beemdkroon, Entomologische Berichten 72 (1-2): 112-119 |
| Remmelink, G., Philipsen, B., Stienezen, M., Tjoonk, L., & Kuiper, I. (2015). Eerste curve grasgroei en bodemtemperatuur, V-focus, april 2015, 24-25. |
| Reuzenaar, M.J. (2019). Beheervoorschriften graskruidenmengsel voor dijken HHNK, Hoogheemraadschap het Hollands Noorderkwartier, intern document. |
| Riemens, M.M., & Van der Weide, R.Y. (2009). Wortelonkruiden, Biologie en bestrijding, een literatuuroverizcht van akkerdistel, akkerkers, knolcyperus, veenwortel, akkermunt en moerasandoorn, Wageningen, Nederland, Plan Research International |
| RWS, (2012). Handreiking toetsen grasbekledingen op dijken tbv verlengde derde toetsronde, Delft, Nederland, Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM). |
| RWS, (2017) Handreiking ontwerpen met overstromingskansen, Nederland, Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. |
| Schaffers, A.P., Frissel, J.Y., Van Adrichem, M.H.C., & Huiskes, H.P.J. (2014), Seizoensverloop in de doorworteling van dijkgrasland VTV-toetsing buiten het winterseizoen nader bekeken, Wageningen, Nederland. Alterra. |
| Schoutens, A. (2017). poster en toelichting zijn niet elders gepubliceerd. |
| Schut, D. & Niemeijer, I. (2020). Herstelplan knautiabij en knautiawespbij in Gelderland. Fase 1, verkenning. Intern rapport Provincie Gelderland. |
| Spielmann, E.P. (2020). Programma van Eisen voor bloemrijke dijken bij dijkverbeteringen, Waternet intern document |
| Spijker, J.H., Niemeyer, C.M., Tjooitink, G.J. & Timmer, A. (red.) (1995). Groenwerk: Praktijkboek voor bos, natuur en stedelijk groen, Wageningen, Nederland, IBN-DLO. |
| Sprangers, J.T.C.M, & Arp, W.J. (2004). Cursus kwaliteitsherkenningen dijkgrasland, Wageningen, Nederland, Alterra. |
| Sprangers, J.T.C.M. (1989). Vegetatie van Nederlandse zeedijken, Plantengemeenschappen in relatie tot standplaatsfactoren, Wageningen, Nederland, Landbouw Universiteit Wageningen. |
| Sprangers, J.T.C.M. (1996). Extensief graslandbeheer op zeedijken. Wageningen, Nederland. Landbouwuniversiteit Wageningen |
| Stichting voor bodemkartering, (1975). Bodemkaart van Nederland, toelichting bij de kaartbladen, Wageningen, Nederland. |
| Stip, A. (2017). Sinusbeheer slaat aan! Vlinders, 2017-1, 18-19. |
| Stip, A. (2018-1). Monitoring effecten sinusbeheer op dagvlinders, bijen en vegetatie van de Hondsbossche zeewering. Wageningen: Vlinderstichting. |
| Stip, A. (2018-2). Monitoring effecten sinusbeheer op de Assendelver Zeedijk. Wageningen: Vlinderstichting. |
| Swinkels, C., Liebrand, C.I.J.M., Van Rooijen, N., Visser, E. & De Kroon, H. (2020). De dijk als habitat voor bloemen en wilde bijen , De Levende Natuur 121(3), 96-101 |
| Sykora, K.V., & Liebrand, C.I.J.M (1987). natuurtechnische en civieltechnische aspecten van rivierdijkvegetaties., Wageningen, Nederland. Landbouw universiteit. |
| TAW, (1996). Technisch rapport klei voor dijken, Technische Adviesgroep Waterkeringen, 1996., Delft, Nederland, Ministerie van Verkeer en waterstaat, Technische Adviesgroep Waterkeringen |
| TAW, (1998). Erosiebestendigheid van grasland als dijkbekleding, Delft, Nederland, Ministerie van Verkeer en waterstaat, Technische Adviesgroep Waterkeringen |
| TAW, (1999). Grasmat als dijkbekleding, Delft, Nederland, Ministerie van Verkeer en waterstaat, Technische Adviesgroep Waterkeringen |
| Thijsse, J.P. (1938). Onze groote rivieren, Zaandam, Nederland, Verkade's Fabrieken |
| Tijsma, L., Odé, B., Dijkhuis, E., & Stip, A. (2017). Klepelen helpt onze bermen naar de knoppen, in Nature Today, geraadpleegd 29-04-2020 van https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=23547 |
| Van den Akker, J.J.H., Hendriks, R.F.A., Frissel, J.Y., Oostindie, K., & Wesseling, J.G. (2013). Gedrag van verdroogde kades. , Wageningen, Nederland, Alterra. |
| Van der Zee, F.F. (1992). Botanische samenstelling, oecologie en erosiebestendigheid van rivierdijkvegetaties. Wageningen, Nederland. Landbouw universiteit. |
| Van der Zee, F.F., & Frissel, J.Y (2014). De invloed van vegetatie op de verdroging van kleikades., Wageningen, Nederland. Alterra. |
| Van der Zee, Van Dijk & Frissel (2020). Pilot beheer en inzaaien bloemrijke dijken langs Amsterdam-Rijnkanaal. Wageningen, Nederland, Wageningen Environmental Research. |
| Van der Zee, Van Dijk & Frissel (2020). Pilot beheer en inzaaien bloemrijke dijken langs Amsterdam-Rijnkanaal, Wageningen, Nederland, Wageningen Environmental Research. |
| Van Eekeren, N. (1993). Basis concepts of range management and the implications for Malakand Division, Amersfoort, Nederland, DHV Consultants. |
| Van Eekeren, N., & Jansonius, P.J. (2005). Ridderzuring beheersen, stand van zaken in onderzoek en praktijk LV56, Driebergen, Nederland, Louis Bolk Instituut |
| Van Kemenade, L., & Lageschaar, L. (2020). Leidraad beheer reuzenberenklauw, CLM / Landschapsbeheer Flevoland |
| Van Meurs, G.A.M., & Kruse G.A.M. (2017). Update inzichten in gebruik van klei voor ontwerp en uitvoering van dijkversterkingen, Delft, Nederland, Deltares. |
| Vermeulen, N. (2008). Koudekiemers zaaien in de herfst, Groei&Bloei – oktober 2008 (35-37). |
| Verruijt, A. (2001/2010). Grondmechanica., Delft, Nederland. TU Delft. |
| Vervliet, K., (2006). Vademecum bermmaaisel, België, Vlaamse Overheid, Departement LNE |
| Vreeke, S. (1988). Teelt van graszaad, teelthandleiding nr. 26, Nederland, Lelystad, Proefstation voor Akkerbouw en Groenteteelt in Vollegrond |
| VTV2006, VTV2006_katern 8 bekledingen_bijlage 8.1 kwaliteit graszode, Nederland, Rijkswaterstaat, DWW. |
| Wagenaar, JP., De Wit, J., Hospers-Brands, M., Cuijpers, W., Van Eekeren, N., & Daniels, L. (2017). Van gepeperd naar gekruid grasland ‐ Functionaliteit van kruiden in grasland, publicatienummer 2017‐022, Driebergen, Nederland, Louis Bolk Instituut. |
| Waterschap Rivierenland, (2021). Beheer- en Onderhoudsplan Waterkeringen, intern document. |
| WBI2017, Wettelijk Beoordelings Instrumentarium 2017, Nederland, Ministerie van Infrastructuur en Milieu. |
| Westhof, V., Bakker, P.A., Van Leeuwen, C.G., Van der Loo, E.E., Westra, R. (1971). Wilde planten - deel 2, Vereniging tot behoud Natuurmonumenten in Nederland |
| Wilbrink, W. (2016). Belangenafweging voor maaibeheer op primaire waterkeringen. Enschede, Nederland. Universiteit Twente. |
| WUR, (2017/18). Handboek melkveehouderij 2017/18 digitaal., Wageningen, Nederland, Wageningen Livestock Research. |
| WUR, (2021, 04 10). Wat is biodiversiteit. Opgehaald van WUR: https://www.wur.nl/nl/show-longread/Biodiversiteit-longread.htm |
| Wymenga, E., Latour, J., Beemster, N., Bos, D., Bosma, N., Haverkamp, J., Hendriks, R., Roerink, G.J., G.J.Kasper,Roelsma, J.,Scholten, S., Wiersma, P., & Zee, van der E. (2015). Terugkerende muizenplagen in Nederland. Inventarisatie, sturende factoren en beheersing., Feanwâlden, Nederland, A&W-rapport 2123 Altenburg & Wymenga bv, . |
| RWS, (2021). Schematiseringshandleiding grasbekleding WBI2017 versie 5.0, Delft, Nederland, Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM). |
| CBAV (2022). Handboek Bodem en Bemesting van de Commissie Bemesting Akkerbouw/Vollegrondsgroententeelt. Geraadpleegd 29-06-2022 van https://www.handboekbodemenbemesting.nl/nl/handboekbodemenbemesting/over-handboek-bodem-en-bemesting.htm |
| Moons, K. (2022). De dijk als bloemenrijk. Waddenmagazine 2-2022 (4-7), Nederland, Harlingen, Waddenvereniging. |
| Deru, J., Van Eekeren, N., De Boer, H. (2010). Beworteling van grasland - een literatuurstudie. Nederland, Driebergen, Louis Bolk Instituut, |
| Hoven, A. v. (2022). Kennis voor keringen GEKB Overgangen en objecten. Delft: Deltares. |