Beschermde en bedreigde soorten

De zeldzame planten op dijken kunnen worden ingedeeld in:

• Wettelijk beschermde soorten (situatie voor en na 1 januari 2017)
• Bedreigde Rode Lijst soorten

Voor de wettelijke benadering, zie Beschermde, bedreigde en overige zeldzame soorten.

Voor bestendig beheer en onderhoud van waterkeringen heeft de Unie van Waterschappen een Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschappen opgesteld. In de gedragscode is op hoofdlijnen een zorgvuldige uitvoering van werkzaamheden omschreven, zodat schade aan populaties van beschermde soorten voorkomen kan worden. Daarnaast geldt de zorgplicht te allen tijde voor alle planten en dieren (onnodige schade voorkomen). Het doel van de wetgeving is de duurzame instandhouding van beschermde soorten (Soortenbescherming) en gebieden (Natura 2000). Hiermee is invulling gegeven aan nationale en internationale doelstellingen voor natuurbescherming. Bij een zorgvuldige uitvoering in lijn met de gedragscode geldt voor beheer en onderhoud een vrijstelling van ontheffingsplicht.

Om te voorkomen dat er interpretatieverschillen kunnen ontstaan door op deze pagina een samenvatting op te nemen van de Wnb of Gedragscode, doen we dat niet.

Het beheer van de beschermde plantensoorten op dijken verschilt per soort. We gaan onderstaand in op de volgende soorten en geven bij twee er van een voorbeeld van een specifiek beheeradvies. Dit kan als voorbeeld dienen voor andere soorten.

• Rapunzelklokje
• Veldsalie
• Wilde Marjolein

Zie ook Soortenprotocollen Flora- en Faunawet. Deze wet is inmiddels opgevolgd door de Wet Natuurbescherming, maar de informatie in de protocollen gaat over de soorten.

Rapunzelklokje

Rapunzelklokje bloeit relatief laat in het seizoen (medio juni-eind juli) en wordt dan ook meestal aangetroffen op dijken die slechts eenmaal per jaar worden gemaaid (augustus/september). Wanneer Rapunzelklokje relatief vroeg in de bloeiperiode wordt afgemaaid groeien er vaak toch weer nieuwe bloeistengsels op; vaak meer in aantal maar wel aanzienlijk korter en met minder zaden.
Wanneer Rapunzelklokje in een weiland groeit kan een vroege beweiding gunstig uitpakken voor de groei van nieuwe rozetten. De grassen worden weggegeten waardoor de rozetten volop in het licht komen te staan. Tussen 15 mei en eind juni of half juli (afhankelijk van zaadzetting) dient dan wel de beweiding achterwege te blijven om bloei en zaadzetting mogelijk te maken.

Voorbeeld beheeradvies Rapunzelklokje.

Veldsalie

Veldsalie vormt grote rozetten van waaruit in het groeiseizoen elk jaar meerdere bloeistengels omhoog groeien. Onder geschikte omstandigheden (lage biomassaproductie, zuidexpositie) is Veldsalie op 21 juni uitgebloeid en heeft zaadzetting plaatsgevonden. Door pas te maaien na 21 juni wordt de kans op het voortbestaan (en uitbreiding) van deze zeldzame soort aanzienlijk vergroot. De weersomstandigheden verschillen per jaar. Hierdoor kan het gebeuren dat de dijkplanten in een jaar later bloeien dan normaal.  Door Veldsalie pas te maaien zodra de zaden in de bloeistengsels donkerbruin tot zwart gekleurd zijn wordt voorkomen dat te vroeg wordt gemaaid.
Wanneer Veldsalie in een weiland groeit kan een vroege beweiding gunstig uitpakken voor de groei van nieuwe rozetten. De grassen worden weggegeten waardoor de rozetten volop in het licht komen te staan. Tussen 15 mei en 21 juni dient dan wel de beweiding achterwege te blijven om bloei en zaadzetting mogelijk te maken.

Voorbeeld beheeradvies Veldsalie

Wilde marjolein

Wilde marjolein kan tegen enige verruiging, doet het vooral goed bij een niet te intensief maaibeheer en bloeit relatief laat in het jaar (juli/augustus). Wilde marjolein groeit vooral op een licht substraat met een relatief lage biomassaproductie. Hierdoor is het mogelijk slechts eenmaal per jaar te maaien.
Wilde marjolein verdwijnt bij continue beweiding. Bij wisselbeweiding kan Wilde marjolein zich wel handhaven en breidt zich dan vooral uit door het uitgroeien van de pollen waarin de soort groeit.

Er is geen voorbeeld van een beheeradvies beschikbaar.