De belangrijkste probleemsoorten

Bij het ontstaan van probleemsoorten is het belangrijk te letten op de factoren die daarbij een rol kunnen spelen. Zijn er afwijkende omstandigheden die leiden tot probleemgroei? Dan is het raadzaam daar eerst naar te kijken, alvorens de soorten aan te willen pakken. Zolang de standplaatsfactoren niet op orde zijn, kan er geen duurzame vegetatie ontstaan. De groeifactoren van de probleemsoort kennen is een essentiële stap in het bestrijden daarvan.

Op aparte pagina's gaan we per soort in op:

• kenmerken
• problematiek
• bestrijdingsmethoden
• wettelijk kader
• melden nieuwe vindplaatsen.

Op deze pagina gaan we onder die linkjes verder met:

• Exoten, omdat een aantal probleemsoorten behoort tot de invasieve exoten.
• De juridische context van exoten: een beknopte beschrijving.

Aparte pagina’s met beschrijving van de belangrijke probleemsoorten

Exoten

Exoten zijn uitheemse soorten die opzettelijk of per ongeluk door de mens zijn ingevoerd in een gebied voorbij de grenzen van hun natuurlijke areaal. Zie Staatsblad, Besluit van 5 maart 2016, houdende voorschriften ter uitvoering van verordening (EU) nr. 1143/2014 (Besluit uitvoering Europese exotenverordening). Exoten die zich snel verspreiden en grote ongewenste ecologische of maatschappelijke effecten hebben worden invasieve exoten genoemd. Ook inheemse soorten die woekeren in nieuwe gebieden binnen hun natuurlijke areaal worden wel invasief genoemd.

Exoten hebben nog geen natuurlijke vijanden en nog weinig of geen last van ziekteverwekkers en kunnen daardoor gemakkelijk in aantal toenemen, vaak ten koste van de aanwezige inheemse plantensoorten. In de buurt van bebouwing neemt de aanwezigheid van exoten vaak toe doordat de planten vaak uit tuinen groeien (“ontsnappen”) of doordat eigenaren tuinafval dumpen op waterkeringen.

Bekende exoten op waterkeringen zijn:

• Reuzenberenklauw
• Japanse duizendknoop
• Reuzenbalsemien

Voor een aantal exoten is het daarom toegestaan gewasbeschermingsmiddel in te zetten.

Juridische context exoten

Om de verspreiding van invasieve exoten een halt toe te roepen is er een EU-verordening tot stand gekomen die de lidstaten verplicht om maatregelen te treffen voor soorten die zijn aangewezen op de Unielijst. Het Rijk heeft vervolgens deze taken grotendeels middels een Ministeriële Regeling in maart 2018 overgedragen aan de provincie. Het Rijk blijft echter verantwoordelijk voor de naleving van de verboden uit de Europese verordening. Deze verboden zijn vooral gericht op het voorkomen van de vestiging van invasieve exoten. Ook is het Rijk verantwoordelijk voor het opstellen van rapportages richting Brussel. Daarvoor zijn weer gegevens nodig van de provincies.

De Unielijst maakt onderscheid in 2 categorieën van invasieve exoten:

1. Artikel 17-soorten: dit zijn exoten die zich nog niet in Nederland gevestigd hebben. Zodra er een populatie is of gaat ontstaan, moet deze volledig worden verwijderd.
2. Artikel 19-soorten: dit zijn exoten die al in ons land gevestigd waren op het moment van plaatsing op de Unielijst. De maatregelen kunnen gericht zijn op uitroeien, beheersen of indammen.

Landelijk is er een onderscheid gemaakt tussen:

• Uitroeibare soorten: exoten die zich al in ons land hebben gevestigd maar nog maar op één of enkele locaties voor komen. Dergelijke soorten kunnen met de nodige inspanningen nog volledig worden uitgeroeid.
• Beheersbare soorten: deze exoten hebben zich in ons land gevestigd en zijn inmiddels zo wijdverspreid dat volledige uitroeiing in heel Nederland niet meer tot de mogelijkheden behoort.

Op de website van de NVWA is een pagina ingericht voor een overzicht van invasieve landplanten. Een deel hiervan staat op de Unielijst, een deel niet. De NVWA wijst op de mogelijkheid waarnemingen van exoten te melden op de website Waarneming.nl. De melding komt dan in de Nationale Databank Flora en Fauna. Overheden hebben (nog) niet de plicht om de locaties met exoten te melden.