Mossen

Kenmerken

Mossen hebben bladgroen en ze vormen sporen, maar hebben geen vaatstelsel. Door deze combinatie van kenmerken nemen de mossen een bijzondere plek in binnen het plantenrijk. Omdat ze stengels en bladeren hebben, worden ze tot de hogere planten gerekend en verschillen daarmee fundamenteel met de eenvoudiger gebouwde lagere planten, zoals korstmossen en schimmels.
Haakmossen zijn overwegend grote en stevige, mattenvormende slaapmossen met liggende of staande, onregelmatig of geveerd vertakte stengels.

Voortplanting

Mossen kunnen zich op twee manieren voortplanten: geslachtelijk en ongeslachtelijk.

Problematiek

Mos verdringt het gras, hierdoor komt de erosiebestendigheid in het geding. Met name in beweidingspercelen, op schaduwrijke plekken en op een oudere grasmat. Wanneer het gras kort het winterseizoen in gaan, dan groeit het mos over het gras heen.
Vooral op dijktaluds met een noordexpositie ontwikkelt zich vaak een moslaag onder de vegetatie. Met name in weilanden kan deze moslaag een hoog aandeel van de bedekking bereiken (soms tot wel 95%). De moslaag in weilanden op noordtaluds bestaat vaak uit Gewoon haakmos (Rhytidiadelphus squarrosus) maar soms ook uit Gewoon dikkopmos (Brachythecium rutabulum). De eerste soort kan dichte plakkaten vormen, de tweede doet dit minder. De mossen zijn wel verankerd in de bodem maar vormen geen uitgebreid wortelstelsel dat bij kan dragen aan de erosiebestendigheid van de grasbekleding. Een gesloten moslaag moet worden vermeden.

Bestrijdingsmethode

Algemeen

Naast het bestrijden van een gesloten moslaag moet ook de oorzaak van de vermossing worden onderkend en aangepakt. De oorzaak kan te maken hebben met verzuring, begrazing of verstikking.

Machinaal verwijderen

Verticuteren of strak harken met een bandhark. De moslaag wordt daarmee van de toplaag gekrabd. Na het verticuteren kan het nodig zijn om door te zaaien om de open plekken zo snel mogelijk begroeid te krijgen. Of te bekalken om de zuurgraad te beïnvloeden. Hiervoor is het nodig bodemonderzoek uit te voeren.

Handmatig verwijderen

n.v.t.

Begrazen

Begrazen is geen methode om mos te bestrijden. Begrazing kan wel een oorzaak zijn doordat het gewas te kort wordt gehouden. Op noordelijke taluds krijgt het mos de gelegenheid zich hierdoor dominant te ontwikkelen. Het tijdelijk stoppen van de begrazing biedt de vegetatie de gelegenheid zich weer te ontwikkelen tot boven de moslaag.

Chemisch bestrijden

Deze methode is wettelijk gezien niet toegestaan.

Praktijkonderzoek

Wat werkt wel?

• Bestrijden mos door Waterschap Limburg: zie voorbeeld onderaan de pagina.
• Waterschap Rijn en IJssel heeft een combimachine in gebruik voor het slepen, wiedeggen en beluchten van de zode. De ervaring is dat het mos goed uit de mat wordt gehaald, beter dan met alleen slepen. Enkele plussen en minnen.
  • Plus:
    • betere (hardere) aanpak van de grasmat
    • Is ook effectief in langer gras
    • Brengt lucht in de bodem
  • Min:
    • Vraagt om een goede afstelling (kan niet iedereen zomaar mee op pad.
    • Is zwaarder dan een weidesleep
    • Chauffeur moet beter opletten, aangezien er een combinatie is van front- en achterwerktuig.

Wat werkt niet?

We hebben nog geen beschrijvingen van bestrijdingsmethoden die niet effectief zijn.

Wettelijk kader

Er is geen wettelijk kader voor mossen.

Voor meer informatie over gebruik van biociden bij probleemsoorten, zie de pagina over Gewasbeschermingsmiddelen en biociden.

Melden nieuwe vindplaatsen

Zie Digigids, onkruid klein.

Praktijk Mosbestrijding Limburg

(Waterschap Limburg, John Janssen)

Op het dijkvak te Blerick was het buitentalud  compleet met mos bedekt. Dit werd hoofzakelijk veroorzaakt door  veel schaduwwerking  door een dubbele bomenrij parallel aan de waterkering.

Wij hebben er mosbestrijding toegepast met  een 10% oplossing van ijzersulfaat met water en dit met een tractor met veldspuit erop gebracht.

Na 3 a 4 weken nadat de  mosbestrijding is toegepast is het talud geverticuteerd, gesleept met weidesleep en daarna bemest met een NPK meststof 15-15-15, 150 kg per hectare.

Foto 1 en 2 laten de beginsituatie zien.

Foto 3: 70% mos en 30% grasbedekking

Foto 4:

• Nagenoeg geen gras meer aanwezig op het dijktalud.
• Mos is al geel aan het verkleuren door werking van ijzersulfaat.
• En door het  slepen/ verticuteren

Foto 5: Eerste maaibeurt na mosbestrijding is er weer een grasmat in ontwikkeling.

Foto 6:

• Nadat het gras zich weer ontwikkeld heeft blijft hij nu mooi gesloten en nagenoeg geen mosgroei.
• We laten ieder jaar het bladafval van de bomen verwijderen in het najaar.  Om verzuring/verstikking van de grasmat te voorkomen.